Terier szkocki to bliski kuzyn cairn terriera, a także bardzo rozpoznawalnego west highland white terriera – z tym ostatnim uwieczniony nawet został na etykiecie whisky Black & White. Wśród znanych osób, które zakochały się w tej rasie wymienić można samego prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina D. Roosevelta.
Terier szkocki – opis rasy
Terier szkocki pochodzi oczywiście z północnej części Wielkiej Brytanii. Według klasyfikacji Międzynarodowej Federacji Kynologicznej zaliczany jest do grupy 3 – terierów – z dokładnym przypisaniem do grupy 2, czyli terierów małych.
Do dziś nie ma zgody w środowiskach miłośników zwierząt, kynologów i historyków, od kiedy dokładnie możemy mówić o początkach teriera szkockiego. Grupy, które chcą je umieścić w możliwie najodleglejszym punkcie na osi czasu, dopatrują się jego genezy już na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych – w okolicy XV wieku.
Można jednak z pewną rezerwą stwierdzić, że rzetelne, pisemne źródła, którymi dysponujemy z tamtych czasów nie dają wystarczających powodów do jednoznacznego potwierdzenie tej tezy – bezpieczniej byłoby raczej stwierdzić, że owszem – istniały wtedy na tym terenie grupy terierów, trudno jednak na tym etapie oddzielić od siebie poszczególne rasy. Bliskim krewniakiem teriera szkockiego jest pochodzący również ze Szkocji (z Inverness) cairn terrier, a z kolei od tej dwójki pochodzić może popularna rasa west highland white terrier.
Początkowo terier szkocki określany był pierwotnie prawdopodobnie jako “terier z Aberdeen”, czyli z miasta w północno-wschodniej Szkocji (obecnie jest to trzecie najbardziej zaludnione miasto w tym kraju). Wynika to przypuszczalnie z tego, że to właśnie tam teriery występowały w tamtych czasach najczęściej. Przez wiele lat miały one bardzo użytkową funkcję – pomagały w walce ze szkodnikami, a także uczestniczyły w polowaniach, w trakcie których ich rolą było odnajdywanie ukrywających się pod ziemią zwierząt, takich jak borsuki.
Jak w przypadku wielu psów dopiero wiek XIX przynosi bezsporne doniesienia na ten temat, dla których podstawą jest przede wszystkim moment, w którym terier szkocki po raz pierwszy pojawił się na wystawie, czyli według niektórych źródeł rok 1859, a według innych aż 20 lat później. To właśnie w 1879 roku teriery szkockie zostały bowiem wystawione przez jednego z najbardziej kojarzonych z nimi ludzi – kapitana Gordona Murraya, a jednocześnie ich postać była już taka sama jak obecnie.
W roku 1881 udało się ustalić pierwszy wzorzec rasy, a rok później, w 1882, założony został Klub Szkockiego Teriera. Zasługę tę można przypisać S.E. Shirleyowi, który jednocześnie wziął na siebie rolę pierwszego przewodniczącego klubu. Rasa zaczęła zyskiwać na popularności w czasie dwudziestolecia międzywojennego, na początku lat trzydziestych XX wieku.
Terier szkocki – wygląd
Terier szkocki sprawia wrażenie psa nieco przysadzistego, chociaż ze względu na swoje dawne funkcje w trakcie polowań na pewno nie jest zbyt ciężki – ma po prostu dosyć krótkie łapy, a mimo niewielkiego wzrostu cała sylwetka wydaje się być mocna i silna. Osiąga wysokość w kłębie pomiędzy 25 i 28 cm i wagę 8,5 – 10,5 kg (bez rozróżnienia tych zakresów pomiędzy psy i suki).
Dosyć długa w stosunku do reszty ciała wydaje się być głowa, chociaż nie sprawia to wrażenia niedopasowania do reszty sylwetki. Sama czaszka i kufa mają natomiast mniej więcej tę samą długość, a szyja jest elegancka, mocna i raczej średniej długości. Nos jest dosyć duży, ma zdecydowanie czarny kolor, a kiedy patrzy się na psa od boku wystaje dalej niż podbródek. Ma duże zęby i niezbyt wystające kości policzkowe. Oczy są w miarę szeroko rozstawione, mają ciemnobrązowy kolor i migdałowaty kształt. Uszy znajdują się na szczycie czaszki, są dosyć cienkie i oddalone od siebie. Do tego mają ładnie zarysowany, szpiczasty kształt i są wyprostowane.
Grzbiet teriera szkockiego ma dobrą muskulaturę i jest stosunkowo krótki, a klatka piersiowa jest dosyć szeroka. Średniej długości ogon jest proporcjonalny, wysoko osadzony i noszony jest przez psa w kierunku do góry lub zakrzywia się nad grzbietem – u nasady jest nieco grubszy, po czym stopniowo zwęża się w kierunku końca. Jak na psa swoich rozmiarów ma też dosyć duże i szerokie pośladki oraz silne kończyny tylne o szerokich udach.
Sierść teriera szkockiego ma dwie warstwy, które dobrze przylegają do ciała. Z zewnątrz chroni do gęsty, szorstki w dotyku i twardy (“tzw. “druciany”) włos okrywowy, który sprawia że jest on dosyć odporny na różne niekorzystne warunki atmosferyczne. Pod spodem zaś dodatkową warstwę tworzy miękki i gęsty, krótki podszerstek.
Jeśli chodzi o umaszczenie, może ono występować w wersji klasycznej czarnej lub pszenicznej, a także w wersji pręgowanej – przy tej ostatniej dopuszczane są różne odcienie.
Terier szkocki – charakter
Terier szkocki to pies ruchliwy, aktywny i zwinny – zdecydowanie potrzebuje do szczęścia codziennej dawki aktywności fizycznej i nieco dłuższych spacerów. Jest odważny i pewny siebie – momentami potrafi wręcz być zuchwały, nie przeradza się to natomiast w agresywne zachowania z jego strony.
Zupełnie inaczej sytuacja przedstawia się natomiast, kiedy to on zostanie zaatakowany i sprowokowany – nie odpuszcza wtedy zbyt łatwo i potrafi być naprawdę nieustępliwy. Łączy się to poniekąd z faktem, że zachowuje się zawsze z ogromną godnością – zrozumiałe jest, że kiedy jakiś inny pies ma czelność tę jego godność i dumę poddać w wątpliwość, terier szkocki potrafi się zdenerwować i stawia sobie za punkt honoru, żeby nie pozostawić zniewagi bez odpowiedzi.
Terier szkocki jest wyjątkowo wierny i mocno przywiązuje się do opiekuna (jest przy tym w dużej mierze typem psa, który upatruje sobie jedną, wybraną osobę spośród rodziny będącą dla niego od tej pory przewodnikiem stada), chociaż nie pokazuje po sobie tego tak mocno jak niektóre psy – zachowuje się raczej z dystansem i nie jest zbyt wylewny. Mimo tego pozornego chłodu bardzo lubi przebywać w towarzystwie człowieka, a jeśli zostanie dobrze wychowany, nie będzie sprawiał problemów. Jedynym wyjątkiem mogą tu być nieznajomi, jednak z pewnością nie będzie też okazywał w stosunku do nich wrogości, a raczej ostrożność i psi odpowiednik zasady ograniczonego zaufania. Jest to też rasa o doskonałej pamięci, która z jednej strony powoduje, że może długo chować urazę czy gniewać się za jakąś formę krzywdy, ale z drugiej strony sprawia, że znalezienie z psem wspólnego języka i dojście do wzajemnego zrozumienia może być znacząco ułatwione.
Jest to pies bardzo inteligentny, ale jednocześnie mocno niezależny i chodzący własnymi ścieżkami – w łagodnej wersji pasuje do niego określenie “indywidualista”, ale można też śmiało i bez ogródek powiedzieć, że potrafi być wręcz uparty. Ponadto wykazuje się wyjątkową czujnością i uważnością w obserwowaniu swojego otoczenia, przy czym nie jest to typ psa, który podnosi alarm bez powodu i może sprawiać kłopoty swoją szczekliwością.
Terier szkocki – hodowla
Terier szkocki łatwo potrafi przystosować się do różnych warunków życia – poza codzienną dawką aktywności i ruchu nie potrzebuje do szczęścia bardzo wiele i dobrze odnajdzie się nie tylko w domu z ogrodem, ale także w miejskim mieszkaniu. Co do zasady nie ma zaufania do obcych, co sprawia, że może się dobrze odnaleźć jako pies stróżujący – oczywiście pod warunkiem, że zapewni mu się oprócz tego kontakt z opiekunem oraz codzienną dawkę spacerów i kontaktu ze światem zewnętrznym, aby pies miał szansę na prawidłową socjalizację.
Raczej nie jest natomiast idealną rasą psa do domu z dziećmi (chyba że nie są to dzieci zupełnie małe, a nieco starsze – spokojniejsze i lepiej oswojone z obchodzeniem się ze zwierzętami), a ze względu na swój silny instynkt myśliwski może niezbyt dobrze odnaleźć się w domu z mniejszymi zwierzętami, jak koty czy gryzonie, a dokładnie rzecz ujmując – te zwierzęta mogą się nie odnaleźć w domu, w którym będzie terier szkocki. Jego instynkt nakazywał mu bowiem będzie pogoń za takimi zwierzętami, co może się okazać męczące lub po prostu niebezpieczne dla nich, a z całą pewnością niekomfortowe dla opiekuna tej gromadki. Nie oznacza to jednak, że przyzwyczajenie teriera szkockiego do życia pod jednym dachem z takimi towarzyszami jest zupełnie niemożliwe – wymaga po prostu sporo pracy i dobrej woli po wszystkich stronach, a jest wiele innych ras, którym taka międzygatunkowa zgoda przychodzi w zasadzie naturalnie.
Z tych podobnych powodów, związanych z przyzwyczajeniami z polowań, należy uważać na teriera szkockiego w czasie spacerów. Nie należy spuszczać go ze smyczy w warunkach, w których nie ma się nad nim kontroli (czyli np. poza dobrze zabezpieczonym i ogrodzonym terenem). W danym momencie może iść grzecznie koło nogi opiekuna, ale wystarczy, że gdzieś w oddali dostrzeże coś małego, co będzie się szybko przemieszczać i momentalnie może ruszyć w pogoń, zostawiając zdezorientowanego człowieka daleko za sobą.
Ze względu na swoją myśliwską przeszłość może być dosyć trudnym adeptem psich nauk – w trakcie szkolenia będzie czasem upierał się przy swoim, a jego niezależne myślenie dyktowało mu będzie działania niekoniecznie zgodne z intencją opiekuna. Z drugiej strony jest psem bardzo inteligentnym, który łatwo przyswaja i zapamiętuje nowe rzeczy – warto więc nie zniechęcać się zbyt szybko do ćwiczeń z psem, zwłaszcza że stanowią one solidną podstawę dalszego wspólnego życia.
Kluczowe jest natomiast okazywanie psu cierpliwości, wyrozumiałości i zachowywanie spokoju – terier szkocki jest bardzo wyczulony na wszelkie przejawy oschłości i złego traktowania, więc może łatwo zniechęcić się do nauki. Należy zawsze stosować w jego wychowaniu i szkoleniu tylko i wyłącznie pozytywną motywację – jedną ze szczególnie skutecznych metod będą tutaj smaczki.
Praca z terierem szkockich nie zalicza się do najłatwiejszych, z jednej strony należy mu bowiem okazywać łagodność, a z drugiej przez cały czas pozostawać konsekwentnym. Postępy w nauce i wzajemne zrozumienie mogą jednak dobrze zrekompensować wcześniejszy wysiłek i trudy. Z drugiej strony zaniedbanie jego potrzeb może łatwo obrócić się przeciwko nieodpowiedzialnemu opiekunowi – psy tej rasy mogą wykazywać tendencję do rozwijania niechcianych zachowań, takich jak niszczenie rozmaitych przedmiotów w domu, jeśli nie będą miały zapewnionego alternatywnego sposobu na rozładowanie swoich sporych zasobów energii.
Jest wytrzymały i odporny na warunki atmosferyczne – nie lubi co prawda raczej naprawdę dużych upałów, a także nie przepada za deszczem i wilgocią w powietrzu, ale kiedy tylko przychodzi zima czy spada śnieg, terier szkocki jest absolutnie w swoim żywiole. Nie straszne są mu nawet silne mrozy, chociaż uważny opiekun powinien zapewnić mu ochronę jego łap (w formie bucików lub specjalnych preparatów pielęgnacyjnych), które mimo wszystko mogą być w takich okolicznościach narażone na zranienie. Mimo niewielkich rozmiarów może się więc okazać nieustraszonym towarzyszem pieszych wędrówek, chociaż jeśli ktoś poszukuje psa, który da radę biec również koło roweru, terier szkocki niestety odpadnie z tej konkurencji.
Sierść teriera szkockiego wymaga czesania mniej więcej raz na tydzień – jest to dobra okazja do umocnienia więzi, jaka łączy psa z opiekunem – kontakt fizyczny powoduje wydzielenie oksytocyny, czyli tzw. “hormonu przywiązania” zarówno u psa, jak i opiekuna, a fakt że przez ten czas człowiek jest w pełni skoncentrowany na nim, jest dla psa bardzo satysfakcjonujący. Raz na półtora do dwóch miesięcy warto też zabrać pupila do profesjonalnego psiego groomera. w momencie kiedy zadba się o tę podstawową, ale regularną pielęgnację sierści, nie będzie zbyt dużych problemów z linieniem psa.
Jeśli chodzi o zdrowie, rasa ta jest niestety podatna na nowotwory, w tym zwłaszcza nowotwór pęcherza, a także tzw. “scottie cramp” czyli rodzaj dziedzicznego schorzenia o podłożu neurologicznym, występujący poza terierami szkockimi u terierów czeskich. W celu jego wczesnego zdiagnozowania należy jeszcze w czasie lat szczenięcych zwrócić uwagę na takie niepokojące objawy jak przesadnie wysokie podnoszenie nóg, brak koordynacji przy chodzeniu, przewracanie się czy wyginanie kręgosłupa. Mięśnie kończyn mogą także w widoczny sposób drżeć. Podobno to właśnie badania nad tym schorzeniem doprowadziły do wynalezienia i opatentowania często wykorzystywanego obecnie przez ludzi (i chyba jednego z najpopularniejszych leków psychotropowych) leku Prozac, stosowanego m.in. w leczeniu zaburzeń depresyjnych oraz obsesyjno-kompulsyjnych.
Inną chorobą, które może objawić się jeszcze w czasie, kiedy pies jest bardzo młody (w wieku niecałego roku – około 3 do 8 miesięcy), jest osteopatia czaszkowo – żuchwowa. Kość skroniowa i potyliczna, a także żuchwa, rozrastają się wtedy w widoczny sposób, jednak nie ma to podłoża nowotworowego ani nie wiąże się ze stanem zapalnym. Na szczęście z reguły takie zmiany ustępują same z siebie z czasem. Czasami mogą się też zdarzać alergie na rozmaite czynniki – zarówno związane z jedzeniem (pokarmowe), jak i otoczeniem (kontaktowe). Sporadycznie mogą się jeszcze u teriera szkockiego nieprawidłowo wykształcić połączenia naczyniowe w wątrobie, co powoduje powstanie przetoki i omijanie wątroby przez krew. Nazywane jest to zespoleniem wątrobowym i skutkuje zatruciem organizmu, ponieważ omijająca wątrobę krew nie zostaje prawidłowo oczyszczona z toksyn.
Na koniec warto dodać, że terier szkocki zazwyczaj będzie miał zdecydowanie podwyższony w stosunku do innych psów próg bólu. Może to sprawić, że o dowolnej z wymienionych przypadłości opiekun dowie się stosunkowo późno – pies nigdy nie jest w stanie powiedzieć człowiekowi, że coś go boli, a zachowania teriera szkockiego, jego wytrwałość i odporność na ból, dodatkowo komplikują tutaj sytuację.
Terier szkocki – cena
Cena szczeniaka teriera szkockiego waha się w granicach od 1500 do 3500 złotych. Jak w przypadku wielu innych ras jak ognia należy wystrzegać się czerpiących zyski z cierpienia zwierząt pseudohodowli – niska cena nie powinna być nigdy kluczowym argumentem przy decyzji o tym, z jakiego miejsca pozyskać upragnionego czworonożnego przyjaciela.
