Anatomia psa to podstawowa wiedza dla każdego lekarza weterynarii. Warto jednak mieć świadomość tego, jak zbudowany jest czworonóg, jeśli jest się jego opiekunem – pozwala to jeszcze lepiej zrozumieć swojego pupila.
Spis treści: ( kliknij aby przejść )
Anatomia psa – czym jest?
Anatomia psa to nic innego jak nauka na temat budowy ciała psa, będąca częścią bardziej obszernej dyscypliny naukowej, czyli po prostu anatomii zwierząt. Ta ostatnia jest oczywiście jednym z najważniejszych przedmiotów, jakiego uczyć się muszą studenci na kierunkach weterynaryjnych.
Opisuje ona układy, jakie występują w psim organizmie, a także poszczególne narządy, jakie się na nie składają (zarówno narządy wewnętrzne, jak i zewnętrzne), ich umiejscowienie i prawidłowe funkcjonowanie. Budową, działaniem i funkcjonowaniem narządów oraz ich układów zajmuje się anatomia opisowa, z kolei anatomia topograficzna opisuje umiejscowienie narządów w ciele oraz względem siebie.
Anatomia psa – opis ogólny anatomii zewnętrznej
Patrząc na anatomię psa całkowicie z zewnątrz wyróżnić można szereg części ciała, które znane są każdemu opiekunowi, ale niekoniecznie pod ich właściwą, oficjalną nazwą. Zaczynając od strony głowy, są to:
- czoło
- stop (krawędź czołowa, przełom czołowo – nosowy)
- kufa (trzewioczaszka, przednia część głowy psa – oddzielona przełomem czołowo – nosowym od reszty głowy, czyli mózgoczaszki)
- trufla (końcówka nosa)
- nasada ucha
- guz potyliczny
- wargi i fafle (górne wargi)
- kąt wargowy
- żuchwa
- podgardle
- kark
- kłąb (nasada szyi, a jednocześnie najwyżej wysunięty punkt na grzbiecie, na podstawie którego określa się wysokość danego psa)
- grzbiet
- lędźwie
- nasada ogona i ogon
- udo i podudzie (przy tylnych kończynach)
- kolano (przy tylnych kończynach)
- łokieć (przy przednich kończynach)
- pięta i guz piętowy (przy tylnych kończynach)
- nadgarstek (przy przednich kończynach)
- śródstopie (przy tylnych kończynach)
- śródręcze (przy przednich kończynach)
- przedramię (przy przednich kończynach)
- ramię (przy przednich kończynach)
- łapy
- brzuch
- przedpiersie i rękojeść mostka
- klatka piersiowa
- łopatka
Anatomia psa – budowa szkieletu psa
Szkielet psa, czyli jego układ kostny, to jeden z kluczowych elementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania psiego organizmu. To właśnie dzięki niemu ukochany pupil potrafi niestrudzenie biegać z opiekunem w czasie wspólnych wycieczek czy uczestniczyć w psich dyscyplinach sportowych – szkielet psa jest po prostu w jego anatomii gwarantem swobodnego poruszania się, które umożliwiają dodatkowo układ mięśniowy, więzadła oraz stawy (połączenie wszystkich tych elementów określa się jako układ ruchu).
Szkielet psa pełni jednak także inne funkcje – stanowi oparcie nie tylko dla mięśni, ale również narządów, które chronione są i otoczone przez poszczególne, wyspecjalizowane do tego konkretnego celu kości. Na szkielet psa składają się elementy i zespoły kości, w tym czaszka (szkielet głowy), kręgosłup, kończyna piersiowa, klatka piersiowa i kończyna miedniczna.
Na szkielet głowy, czyli czaszkę, składają się kości mózgoczaszki oraz trzewioczaszki. Te pierwsze odpowiedzialne są za ochronę niebywale istotnego narządu, jakim jest mózg, z kolei te drugie otaczają jamę ustną oraz gałki oczne psa. Intuicyjnie nazwane zostały kość nosowa, która znajduje się na końcu górnej części jamy nosowej oraz kość szczękowa lub po prostu szczęka (maxilla s. os maxillare), która stanowi fundament dla zębów należących do łuku górnego u psa. Z kolei zęby łuku dolnego znajdują się żuchwie (mandibula). Pomiędzy nimi znajduje się jeszcze kość siekaczowa lub międzyszczękowa. W kości szczękowej oraz żuchwie u dorosłego psa powinny łącznie znajdować się 42 zęby stałe – po sześć siekaczy, po dwa kły, po osiem przedtrzonowców zarówno w szczęce, jak i w żuchwie, oraz cztery trzonowce w szczęce i sześć trzonowców w żuchwie.
Kolejny istotny element szkieletu psa, czyli kręgosłup, podobnie jak u człowieka pełni rolę ochronną w stosunku do rdzenia kręgowego. Składa się z kręgu szczytowego (atlas), kręgu obrotowego (axis), kręgów szyjnych, piersiowych, lędźwiowych, kości krzyżowej oraz kręgów ogonowych.
Na kończynę piersiową składają się łopatka, kość ramienna, kość łokciowa, kość promieniowa, kości nadgarstka, kości śródręcza, kości palców i trzeszczki. W klatce piersiowej znajduje się 13 par żeber, które skutecznie ochraniają delikatne narządy wewnętrzne znajdujące się pod nimi. Ponadto w klatce piersiowej znajdują się chrząstki żebrowe oraz mostek, z którym połączonych jest 9 z 13 par żeber (pozostałe tworzą otwarty łuk żebrowy).
Ostatnim elementem szkieletu psa jest kończyna miedniczna, w której kluczowym elementem jest sama kość miedniczna stanowiąca połączenie między psim kręgosłupem a jego łapami. Miednica również ma za zadanie ochronę narządów wewnętrznych – pęcherza i jelita grubego. Za elementy kończyny miednicznej uznaje się ponadto kość udową, kość piszczelową, kość strzałkową, kości stępu (kość piętowa, skokowa i ośrodkowa), kości śródstopia, kości palców stopy, trzeszczki mięśnia brzuchatego, trzeszczkę mięśnia podkolanowego i rzepkę.
Anatomia psa – budowa mięśni
Podobnie jak w przypadku szkieletu psa również w układzie mięśniowym każdy element pełni swoją z góry określoną funkcję i pracuje w specyficzny dla siebie sposób. Sama muskulatura uzależniona też jest częściowo od czynników takich jak rasa psa.
Jeśli chodzi o budowę mięśni w ciele psa, wyróżnia się kilka kategorii grup mięśni. Mięśnie głowy dzielą się na powierzchowne i głębokie. W pierwszej grupie znajdują się: mięsień czołowo – tarczkowy, mięsień międzytarczkowy, dźwigacz kąta oka przyśrodkowy, mięsień okrężny oka, cofacz bocznego kąta oka, mięsień jarzmowy, mięsień okrężny ust, mięsień licowy, mięsień jarzmowo-małżowinowy, dźwigacz nosowo-wargowy, mięsień skórny szyi oraz zwieracz szyi. Z kolei wśród mięśni głowy głębokich wymienić można dźwigacz wargi górnej, mięsień kłowy, mięsień okrężny ust, mięsień policzkowy, żwacz, mięsień skroniowy, mięsień przyuszniczo-małżowinowy, mięsień obojczykowo-szyjny, mięsień mostkowo-głowowy, mięsień mostkowo-sutkowy, mięsień mostkowo-gnykowy, mięsień żuchwowo-gnykowy, mięsień dwubrzuścowy, mięsień skrzydłowy, mięsień najdłuższy kręgu szczytowego, mięsień długi głowy, mięsień tarczowo-gardłowy, mięsień tarczowo-gnykowy oraz mięsień mostkowo-tarczowy.
Podobny podział następuje przy mięśniach szyi. Mięśnie powierzchowne szyi to mięsień ramienno-głowowy, mostkowo-głowowy, mostkowo-potyliczny, mostkowo-sutkowy, obojczykowo-ramienny, czworoboczny, nadgrzebieniowy, łopatkowo-poprzeczny, naramienny (część łopatkowa i barkowa). Mięśnie głębokie szyi to mięsień równoległoboczny szyi, równoległoboczny głowy, płatowaty, zębaty szyi (serratus), pochyły dogrzbietowy, pochyły środkowy, długi głowy, prosty klatki piersiowej, kolcowy szyi, prosty głowy, skośny głowy i skośny tylny głowy.
Na mięśnie łopatki składają się ze strony przyśrodkowej mięsień podłopatkowy , nadgrzebieniowy, obły większy, kruczo-ramienny, najszerszy grzbietu, zębaty szyi i klatki piersiowej, a ze strony bocznej mięsień czworoboczny, nadgrzebieniowy , podgrzebieniowy, naramienny i obły większy. Mięśnie brzucha to z kolei skośny zewnętrzny, prosty, skośny wewnętrzny, piersiowy głęboki, najdłuższy klatki piersiowej i lędźwi oraz biodrowo-żebrowy.
Mięśnie okolicy ramiennej to od strony przyśrodkowej mięsień dwugłowy ramienia, trójgłowy ramienia, napinacz powięzi podramienia, łokciowy, ramienny, piersiowy powierzchowny (pectoralis superficialis), piersiowy głęboki i obojczykowo-ramienny, a od strony bocznej trójgłowy ramienia głowa długa, trójgłowy ramienia głowa boczna, dwugłowy ramienia i ramienny. Inne są natomiast mięśnie okolicy podramienia (ramienno-promieniowy, prostownik promieniowy nadgarstka, nawracacz obły, zginacz promieniowy nadgarstka, zginacz powierzchowny palców, zginacz łokciowy nadgarstka, zginacz głęboki palców, ramienno-promieniowy, prostownik promieniowy nadgarstka, prostownik wspólny palców, odwodziciel długi palca, łokciowy, prostownik boczny palców , zginacz łokciowy nadgarstka) oraz okolicy uda (krzyżowo-ogonowy, biodrowo-lędźwiowy, dźwigacz odbytu, biodrowo-ogonowy, najdłuższy uda, prosty uda, obszerny, grzebieniowy, przywodziciel, smukły, półbłoniasty, półścięgnisty, najdłuższy uda, pośladkowy, krzyżowo-ogonowy, ogonowy, napinacz powięzi szerokiej, dwugłowy uda, bliźniacze, czworoboczny uda, obszerny boczny, przywodziciel uda, odwodziciel tylny podudzia) i okolicy podudzia (prostownik palców, brzuchaty, zginacz powierzchowny, podkolanowy, piszczelowy tylny, brzuchaty, zginacz palców , piszczelowy, strzałkowy długi).
Anatomia psa – narządy wewnętrzne
Narządy wewnętrzne to ostatni istotny element psiej anatomii. Zaliczają się do nich: przełyk (odpowiedzialny za transport pożywienia i wody z jamy ustnej do żołądka), tchawica (dostarcza do płuc powietrze), płuca (odpowiadają za wymianę gazową), żołądek (przyjmuje, trawi i przekazuje do jelit pokarm), nerki (pozbywają się produktów przemiany materii psa), moczowody i pęcherz (pozbywają się moczu), wątroba (powstrzymuje toksyn, reguluje gospodarkę wodną oraz syntezuje i magazynuje metabolity), śledziona (rodzaj węzła chłonnego), serce (zapewnia dostęp krwi do narządów), jelita (trawienie i wchłanianie składników pokarmowych) i odbytnica.
