Rozwój szczeniaka i jego prawidłowa socjalizacja mają decydujący wpływ na późniejsze życie psa. Co warto wiedzieć o poszczególnych fazach rozwoju szczeniaka?
Spis treści: ( kliknij aby przejść )
Rozwój szczeniaka – faza neonatalna
Faza neonatalna to pierwszy etap rozwoju psa, rozpoczynający się wraz z jego narodzinami. Oczy szczeniaka pozostają jeszcze wtedy zamknięte, podobnie jak jego przewody słuchowe. Pies ma jednak od samego początku rozwinięty najważniejszy z perspektywy tego gatunku zmysł, mianowicie zmysł węchu. To właśnie dzięki niemu jest w stanie zidentyfikować zapach śliny matki i kierując się nim odnaleźć drogę do sutka i pokarmu.
Te pierwsze próby przemieszczania się mogą być mocno nieporadne – w fazie neonatalnej pies ma ograniczoną zdolność ruchu i zaczyna od czołgania się przy użyciu jedynie przednich łap. W ten sposób może samodzielnie przedostać się do matki lub też spróbować przywołać ją skomleniem i sprawić, żeby to ona przeniosła go do legowiska.
Czasami szczenię będzie też potrzebowało delikatnego wsparcia ze strony człowieka – jeśli opiekun zauważy, że któryś ze szczeniaków nie dostał się do pokarmu, powinien przystawić małego gapę bezpośrednio do sutka. Spożycie mleka matki w ciągu pierwszych 24 godzin życia psa jest kluczowe dla jego zdrowia – znajdująca się w nim w tym momencie siara dostarcza do młodego organizmu wszystkie niezbędne przeciwciała, które wzmacniają jego układ odpornościowy.
Poza węchem świeżo urodzone szczenię jest też wrażliwe na dotyk oraz temperaturę, co dodatkowo ułatwia mu odnalezienie matki i rodzeństwa. Nie ma natomiast dobrze wykształconych mechanizmów termoregulacji, konieczne jest więc utrzymywanie w kojcu porodowym odpowiedniej temperatury (w pierwszym tygodniu powinno to być około 30°C).
W fazie neonatalnej szczeniaki nie wykazują dużej aktywności – przez zdecydowaną większość czasu po prostu śpią. Nawet w tak podstawowej kwestii jak wypróżnianie zdane są na matkę, która aktywizuje ich układ pokarmowy poprzez wylizywanie okolic anogenitalnych, a następnie zjada odchody maluchów, aby utrzymać czystość w legowisku.
Pozytywnie na ich rozwój na tym etapie może wpłynąć stymulacja neurologiczna – polega ona na wykonywaniu ze szczenięciem kilku prostych ćwiczeń, takich jak unoszenie i opuszczanie jego głowy, utrzymywanie go w pozycji na plecach, dotykanie między opuszkami lub stawianie łapkami na wilgotnym ręczniku.
Istotne jest jeszcze to, kiedy szczeniaki otwierają oczy – następuje to mniej więcej pomiędzy 8 a 14 dniem życia, a więc pod koniec fazy neonatalnej.
Rozwój szczeniaka – faza przejściowa
Faza przejściowa rozpoczyna się około 2. tygodnia życia psa. Na tym etapie rozwój szczeniaka staje się mocno widoczny jeśli chodzi o jego coraz sprawniejsze poruszanie się – zaczyna wtedy korzystać ze wszystkich czterech łap zamiast czołgać się tylko za pomocą przednich. Około 21. dnia życia otwierają się uszy psa, staje się więc bardziej wrażliwy na dźwięki i światło, a także ruch w swoim otoczeniu.
Faza przejściowa to bardzo istotny moment dla społecznego rozwoju szczeniaka i tworzenia się podstaw późniejszego funkcjonowania psa z innymi zwierzętami. Psy zaczynają się na tym etapie coraz chętniej bawić z rodzeństwem, które potrafią już dobrze rozpoznawać. Dają sobie nawzajem pierwsze sygnały społeczne, takie jak merdanie ogonem, ale także warczenie.
Przede wszystkim jednak rozpoczyna się tzw. inhibicja gryzienia – w czasie zabaw z rodzeństwem szczeniak ma okazję sprawdzić, jak mocno może ugryźć drugiego psa, aby nie przekroczyć granicy i zadać mu bólu. Z tego względu bardzo istotne jest zapewnienie szczeniakom możliwości takiej wspólnej zabawy – jeśli zostaną jej pozbawione, może to skutkować problemami w kontaktach z innymi psami w późniejszym życiu, a także brakiem wyczucia w zabawie z przyszłym opiekunem.
W fazie przejściowej szczeniaki zaczynają coraz bardziej interesować się nie tylko mlekiem matki, ale także pokarmem, który to ona otrzymuje. Stopniowo można wtedy zacząć wprowadzać im stałe pokarmy – na początku może to być dedykowana dla ich wieku sucha karma, ale rozmoczona za pomocą wody. Szczenię, które kończy drugi tydzień życia, staje się w coraz większym stopniu podatne na robaki, jest to więc dobry moment na pierwsze odrobaczanie.
Rozwój szczeniaka – faza socjalizacji pierwotnej
Początek fazy socjalizacji pierwotnej przypada na mniej więcej 21. dzień, a więc 3. tydzień życia psa. To właśnie wtedy szczenię zapoznaje się po raz pierwszy ze swoim dalszym otoczeniem, oddalając się od matki i rodzeństwa. Wrażenia i doświadczenia, które zgromadzi w tym okresie, będą miały kluczowe znaczenie dla jego późniejszego funkcjonowania w świecie, dlatego warto w sposób szczególny zadbać o to, żeby były to wspomnienia jak najlepsze.
W fazie socjalizacji pierwotnej najważniejsze jest stworzenie takich warunków dla rozwoju szczeniaka, w których będzie miał możliwość obcowania z bardzo różnymi bodźcami. Pozytywne doświadczenia z nowo poznanymi ludźmi czy nietypowymi zabawkami pozwolą mu wykształcić w sobie przekonanie, że nie należy się ich z góry niepotrzebnie obawiać. Z tych samych względów warto “narażać” szczenię na bardzo zróżnicowane dźwięki – od głośnych rozmów i śmiechów, przez dziwną muzykę, na włączonym odkurzaczu czy suszarce kończąc. Im częściej szczenię będzie miało kontakt z takimi bodźcami, tym większa szansa, że w przyszłości nie będzie na nie reagowało nerwowo czy lękliwie.
Rozwój szczeniaka – faza socjalizacji wtórnej
Faza socjalizacji wtórnej rozpoczyna się około 7. – 8. tygodnia życia psa. Na tym etapie szczenię może już być zabrane do nowego domu. Na samym początku będzie oczywiście na pewno tęskniło za swoją mamą i rodzeństwem, nowy opiekun powinien więc zadbać o to, aby w jego legowisku znalazły się miękkie, przypominające mu w dotyku inne zwierzę przedmioty, np. pluszowa zabawka albo miękki, ciepły kocyk.
Szczenię wymaga na tym etapie sporo uwagi – warto poświęcić na samym początku dużo czasu i energii na nauczenie go zasad, którymi od tej pory będzie się trzeba kierować we wspólnym życiu. Takie podejście z pewnością zaowocuje w przyszłości.
Podstawowe kwestie to nauka higieny (szczenię można wynosić na zewnątrz, a kiedy się tam załatwi – nagradzać) oraz niedopuszczanie do zachowań, które w przyszłości również będą przez opiekuna niemile widziane (np. spanie w łóżku). Warto też ustalić stały harmonogram dzienny i trzymać się go, aby przyzwyczaić do niego psa, a także wyznaczyć stałe miejsca do spania i odpoczynku oraz jedzenia.
W fazie socjalizacji wtórnej szczeniak powinien poznawać jak najwięcej nowych miejsc, ludzi i innych zwierząt. W czasie, kiedy szczepienia ochronne nie działają jeszcze w pełni można skorzystać z ciekawego rozwiązania w postaci tzw. torby socjalizacyjnej. Dzięki temu będzie mieć styczność z nowymi bodźcami, a jednocześnie uniknie się ryzyka zakażenia.
Rozwój szczeniaka – faza młodzieńcza
Ostatnim etapem rozwoju szczeniaka jest faza młodzieńcza, która trwa od około 12. tygodnia życia do końca procesu dojrzewania. Ten ostatni może się różnić długością – u psów mniejszych trwa co do zasady krócej niż u większych.
W fazie młodzieńczej poza kontynuowaniem socjalizowania szczeniaka, warto zapisać się z nim na zajęcia psiego przedszkola lub samodzielnie rozpocząć jego szkolenie – naukę posłuszeństwa i podstawowych komend. Pies w tym wieku często bywa rozkojarzony i łatwo rozpraszają go pojawiające się wokół bodźce, dlatego istotne jest, aby ćwiczenia były atrakcyjne, zróżnicowane i nie trwały zbyt długo.
