„A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają” – pisał w XVI wieku Mikołaj Rej. Parafrazując poetę można byłoby rzec, że współcześni Polacy mogą się pochwalić nie tylko własnym językiem, ale również sześcioma polskimi rasami psów. Mowa tu jedynie o rasach oficjalnie zaakceptowanych przez Międzynarodową Federację Kynologiczną FCI – pasjonaci hodowli psów w Polsce chętnie dodaliby do tej listy dwie dodatkowe rasy.
Spis treści: ( kliknij aby przejść )
Polskie rasy psów – podstawowe informacje
Za rasy polskie psów uznaje się takie rasy, które kulturowo i historycznie związane są z terenami, na których istniało państwo polskie. Niestety powoduje to, że nie jest zaliczana do tej kategorii ciesząca się ogromną popularnością rasa szpica miniaturowego – pomeraniana. Jest to ogromna strata – pomeranian cieszył się względami wielu znakomitych osobistości, jak król Jerzy IV, królowa Wiktoria czy cesarzowa francuska Józefina (żona Napoleona). Niestety mimo że szpic miniaturowy pochodzi z Pomorza – na co wskazuje nazwa pomeranian – jest to region, który historycznie należał nie tylko do Polski, ale również Niemiec i to właśnie sąsiadom zza zachodniej granicy przypisuje się stworzenie tej rasy.
Jeszcze inna jest historia polskiego spaniela myśliwskiego – rasy, której hodowlę rozpoczynano tuż przed transformacją systemową w Polsce, pod koniec lat osiemdziesiątych. Mimo niewątpliwych zalet, m.in. odwagi, towarzyskości i chęci do pracy, polski spaniel myśliwski jako rasa stosunkowo młoda nie został jeszcze oficjalnie zaakceptowany przez FCI.
Według oficjalnej klasyfikacji Międzynarodowej Federacji Kynologicznej z Polski pochodzi pięć ras psów – są to dwa owczarki (podhalański oraz nizinny), gończy polski, chart polski oraz ogar polski.
Polskie rasy psów – gończy polski
Gończy polski – pieszczotliwie nazywany gończakiem – podobnie jak wiele innych ras gończych pochodzących z Europy jest potomkiem psów św. Huberta, które przez setki lat izolowane były od zewnętrznych wpływów w klasztorze w Ardenach – górach zlokalizowanych na na terytorium Belgii, Luksemburga i Francji. Pierwsze wzmianki na temat polowań ze sprowadzonymi z zachodniej Europy psami tego rodzaju pochodzą już z XIV wieku.
Dokładny region, z którego pochodzi gończy polski to południowa Polska (Podhale, Beskidy, Pieniny i Bieszczady). Przez stulecia wykorzystywany był przez myśliwych w celu wystawiania zwierząt w czasie polowania lub zaganiania ich do sieci. Pomimo znaczącego osłabienia populacji tej rasy w czasie II Wojny Światowej dzięki wysiłkom pułkowników Piotra Kartawika i Józefa Pawłusiewicza udało się ją odtworzyć i w 1963 roku została oficjalnie uznana przez FCI.
Gończy polski jest psem odważnym i czujnym – doskonale nadaje się na psa stróżującego. Bardzo przywiązuje się do swojej rodziny, z kolei w stosunku do obcych jest bardzo nieufny, ale nie agresywny – to pies łagodny, o zrównoważonym charakterze. Gończy polski jest rasą zdrową i łatwą w pielęgnacji, jednak nie jest typowym psem do towarzystwa – potrzebuje na co dzień bardzo dużo aktywności fizycznej.
Polskie rasy psów – chart polski
Chart polski to rasa, która może się pochwalić naprawdę długą historią i szlacheckim pochodzeniem – wydatki dworu królewskiego na hodowlę chartów opisywane były już przez żyjącego na przełomie X i XI wieku kronikarza Galla Anonima. Eksperci podejrzewają natomiast, że jego dalszymi przodkami są rasy chartów pochodzące ze wschodniej części globu – chart perski saluki i chart środkowoazjatycki tazy.
Przez wiele lat chart polski towarzyszył szlachcicom w polowaniach nie tylko na zające i ptaki, ale również wilki. Jego sposób pracy był jednak specyficzny – w czasie polowania nie oddalał się od myśliwych, ale trzymał blisko nich i ruszał w pogoń dopiero po otrzymaniu wyraźnego polecenia. Jest to powodem, dla którego jest raczej posłuszny i podatny na szkolenie, w przeciwieństwie do wielu innych myśliwskich ras psów.
Chart polski jest ponadto psem wytrzymałym, zwinnym i cechującym się zrównoważonym charakterem. Jest odważny i mocno przywiązuje się do swojej rodziny, a jego długie kończyny, szyja i kufa powodują, że nie odbiega on wyglądem od pozostałych psów z grupy chartów.
Polskie rasy psów – ogar polski
Ogar polski – podobnie jak gończy polski – uważany jest za potomka sprowadzonych do Polski w średniowieczu psów św. Huberta. Najstarsze pisemne źródła, w których pojawia się ta rasa pochodzą tak samo jak w przypadku charta polskiego od najsłynniejszego polskiego kronikarza Galla Anonima, ale od tamtej pory pojawiał się na kartach bardzo wielu dzieł literackich, w tym napisanym przez Mikołaja Reja „Żywocie człowieka poczciwego”.
Współczesne losy ogara polskiego naznaczone są tragedią II Wojny Światowej, która doprowadziła do niemal całkowitego wyginięcia rasy. Jej odtworzenie jest zasługą tej samej osoby, która zadbała o odnowienie populacji gończych polskich – pułkownika Piotra Kartawika.
Ogar polski jest wspaniałym towarzyszem dla całej rodziny – mocno przywiązuje się do człowieka, jest łagodny, posłuszny i wykazuje się ogromna cierpliwością w stosunku do dzieci.
Polskie rasy psów – polski owczarek podhalański
Polski owczarek podhalański, inaczej nazywany podhalanem, jak sama nazwa wskazuje jest rasą ściśle związaną z Tatrami. Początki rasy sięgają XIII wieku i związane są z pojawieniem się na terytorium tych gór pasterzy bydła i owiec. Tego rodzaju zajęcie wymagało pomocy psów pasterskich – nazywane przez miejscową ludność “liptakami” owczarki dały początek późniejszej rasie owczarka podhalańskiego.
Jako odważne i silne psy, nierzadko zmuszone mierzyć się w obronie stad i majątku swoich opiekunów z wilkami czy niedźwiedziami, owczarki podhalańskie cieszyły się zainteresowaniem nie tylko odwiedzających Tatry turystów, ale także wojskowych, którzy zaczęli je wykorzystywać jako psy służbowe do ochrony strategicznych obiektów. W 1938 roku opracowany został pierwszy wzorzec rasy, jednak oficjalnie została zaakceptowana przez FCI dopiero w roku 1967.
Polskie rasy psów – polski owczarek nizinny
Polski owczarek nizinny (nazywany też w skrócie pon) to cierpliwy i łagodny pies, który jak typowy owczarek bardzo ceni sobie towarzystwo reszty domowników, których traktuje jak swoje stado. Jest rasą bardzo inteligentną i chętnie podejmuje się rozmaitych aktywności i psich sportów jak tropienie czy agility, a jego głęboko zakorzenione instynkty pasterskie wspaniale potrafią zaspokoić zabawy takie jak treibball, czyli “zaganianie” w określone miejsce dużych, gumowych piłek. Jego wygląd od razu zwraca uwagę – ma gęstą i długą sierść, a włosy z czoła w charakterystyczny sposób przysłaniają mu oczy i dodatkowo uwypuklają jego kosmaty wizerunek.
Historia polskiego owczarka nizinnego według niektórych źródeł sięga co najmniej XVI wieku. Pierwsze wzmianki historyczne na temat rasy pojawiają się w relacji na temat podróży gdańskiego kupca Kazimierza Grabskiego do Szkocji. Przedsiębiorca planował na miejscu zakup owiec i zabrał na pokład kilka polskich owczarków, aby pomogły w zaganianiu zwierząt na statek. Jego kontrahenci byli pod tak ogromnym wrażeniem umiejętności polskich psów, że namówili Grabskiego na sprzedaż pojedynczych osobników – według niektórych to właśnie one poprzez krzyżowanie się z miejscowymi psami dały początek rasie bearded collie.
