Świerzb u psa to choroba, która kojarzy się często z problemami typowymi dla szczeniaków. O ile jest to prawdą w odniesieniu do świerzbu usznego, warto mieć świadomość, że istnieje też drugi rodzaj świerzbu, związany z obecnością świerzbowca drążącego. Każdy z tych dwóch pasożytów działa na ciele psa nieco inaczej i powoduje częściowo różne objawy.
Spis treści: ( kliknij aby przejść )
Świerzb u psa – podstawowe informacje
Świerzb u psa (inaczej nazywany sarkoptozą) to choroba skóry (tzw. dermatoza), którą wywołuje należący do roztoczy pasożyt zwany świerzbowcem. Jest to wysoce zaraźliwa choroba, która poza psami może zaatakować również inne zwierzęta domowe, jak koty, świnki morskie czy króliki, a także zwierzęta gospodarskie, np. krowy, świnie, kozy czy konie.
Istnieją dwa konkretne gatunki z grupy świerzbowców, które potencjalnie mogą być przyczyną świądu u psów – świerzbowiec uszny (otodectes cynotis) i świerzbowiec drążący (sarcoptes scabiei var. canis). Pomimo że objawy mogą na pierwszy rzut oka być podobne – w obydwu przypadkach u psa pojawi się duży świąd, który będzie źródłem dyskomfortu – te dwa rodzaje świerzbowca mają nieco inną charakterystykę.
Świerzbowiec uszny u psa to pasożyt, z którym dużo częściej mierzą się zwierzęta w młodszym wieku. Odżywia się on zniszczonymi tkankami, takimi jak martwy naskórek, żerując w zewnętrznej części przewodu słuchowego, na powierzchni małżowiny usznej. Nie wnika on pod powierzchnię skóry psa i pozostaje na szczęście poza kanałem słuchowym, jednak nadal samica świerzbowca usznego może złożyć w zewnętrznym przewodzie słuchowym jaja. Po około 3 – 8 dniach wykluwają się z nich nimfy, dorastające w ciągu oreintacyjnie 3 tygodni do osobników dorosłych.
Drugi rodzaj świerzbowca u psa to świerzbowiec drążący. Jego nazwa wiąże się z nieprzyjemnym dla psa sposobem działania pasożyta, mianowicie drążeniem przez niego korytarzy w zewnętrznej warstwie skóry zwierzęcia – naskórku. To właśnie martwy naskórek stanowi bowiem – podobnie jak w przypadku świerzbowca usznego – podstawowe pożywienie tego pasożyta. Jest to też lokalizacja, w której samice umieszczają swoje jaja, z których w ciągu mniej więcej miesiąca rozwijają się dorosłe świerzbowce.
Świerzbowiec drążący może przeżyć stosunkowo długi czas poza organizmem żywiciela (nawet kilka tygodni), pies może się więc zarazić, jeśli będzie miał styczność z niesterylnymi powierzchniami, takimi jak posłania czy akcesoria do pielęgnacji. Inną drogą może być bezpośredni kontakt z zarażonymi zwierzętami, wśród których istotną rolę odgrywają… lisy. Jest to pasożyt, który występuje u nich dosyć często i stanowi poważne zagrożenie dla ich zdrowia – bezdomne psy są z kolei narażone na kontakt z zakażonymi lisami i przeniesienie się pasożyta tą drogą.
Świerzb u psa – objawy
Zarówno w sytuacji, kiedy psa zaatakuje świerzbowiec uszny, jak i jeśli pasożytem jest świerzbowiec drążący, początkowe objawy mogą wyglądać podobnie – u psa pojawi się prawdopodobnie w pierwszej kolejności rumień oraz silny świąd. Ten ostatni wynika zarówno z reakcji układu odpornościowego na wydzielane przez pasożyty substancje (mogą one powodować reakcję alergiczną), jak i z mechanicznych podrażnień pojawiających się na powierzchni skóry. Z czasem wśród zmian skórnych można dodatkowo zaobserwować wypadanie sierści, stany zapalne i strupy.
W przypadku świerzbowca usznego to właśnie w tej okolicy koncentrowały się będą objawy – pies będzie za wszelką ceną próbował poradzić sobie ze świądem, co może przejawiać się zarówno w drapaniu uszu, jak i nerwowym potrząsaniu głową. Charakterystyczna dla tego rodzaju pasożyta będzie pojawiająca się w uszach tłusta lub łuskowata, ciemna wydzielina. Jej kolor będzie na pograniczu brązowego i czarnego, jednak powinna być pozbawiona zapachu – przykry zapach może natomiast wskazywać na infekcję grzybiczą lub bakteryjną, która może wystąpić jeśli bakterie dostaną się do otwartych ran powstających w wyniku drapania. U psa może się też niestety rozwinąć zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego.
Jeśli chodzi o świerzbowca drążącego, pies również będzie się intensywnie drapał, ale nie musi to być ograniczone jedynie do okolicy uszu – klatka piersiowa, brzuch czy stawy łokciowe oraz skokowe to wszystko powierzchnie, które pies może próbować drapać, raczej nie będzie to natomiast grzbiet. pies będzie prawdopodobnie na różne sposoby próbował ograniczyć uczucie swędzenia, można więc będzie zaobserwować takie zachowania jak ocieranie się o meble czy dywany.
Objawy mogą nie ustępować przez cały rok, nawet zimą przy niskich temperaturach, a także nasilać się, kiedy pies przebywa w ogrzewanym pomieszczeniu. Na skórze mogą w tym czasie pojawić się strupy w odcieniach żółci i szarości, a także otwarte rany, a sama skóra staje się gruba i szorstka w dotyku i może nieprzyjemnie pachnieć. W wyniku osłabienia sierści i wyłysień na skórze zauważalne stają się z czasem gołe placki. Zwierzę traci apetyt, co może skutkować spadkiem wagi.
Jeśli opiekun zaobserwuje objawy, które mogą wskazywać na świerzb u psa, powinien niezwłocznie udać się z nim do lekarza weterynarii – rozdrapywanie przez psa ran może doprowadzić do infekcji bakteryjnych, a sam świerzb, jeśli nie zacznie być w porę leczony, również może być groźny, prowadząc m.in. do powiększenia węzłów chłonnych, pogorszenia słuchu, a w skrajnych przypadkach nawet jego utraty przez zwierzę.
Świerzb u psa – diagnoza
Wykonanie badań laboratoryjnych jest niezbędne w celu potwierdzenia wystąpienia świerzbu u psa. Podobne objawy mogą występować również przy innych przypadłościach, takich jak grzybica skóry, alergie pokarmowe, wziewne lub kontaktowe, wszawica, pchły drożdżyca czy nużeniec. Jeśli przyczyną świądu rzeczywiście jest właśnie świerzbowiec, stosunkowo łatwiejszy do zdiagnozowania będzie znajdujący się na powierzchni małżowiny ucha świerzbowiec uszny.
Lekarz weterynarii wykona zeskrobinę z okolicy grudek lub lub z tzw. miejsc predylekcyjnych, czyli z brzucha, krawędzi małżowin usznych lub łokci. Z zeskrobiny będzie następnie próbował wyizolować pasożyta, w tym również potencjalnie świerzbowca drążącego. Nawet jeśli nie uda się to przy pierwszym podejściu, lekarz może profilaktycznie podjąć leczenie w kierunku świerzbowca na podstawie występowania charakterystycznych dla tego pasożyta objawów. Inne metody, które mogą okazać się przydatne przy diagnozowaniu świerzbowca to badanie kału oraz badanie krwi.
Świerzb u psa – leczenie
Leczenie świerzbu u psa uzależnione będzie od tego czy zwierzę zaatakowane zostało przez świerzbowca usznego czy świerzbowca drążącego. W przypadku świerzbowca usznego leczenie zaproponowane przez weterynarza opierało się będzie prawdopodobnie na maściach, kroplach i preparatach w rodzaju “spot-on”. Czasami mogą też się w zaleceniach pojawić leki doustne.
Z kolei jeśli zdiagnozowany zostanie świerzbowiec drążący, w zaleconym leczeniu znaleźć się mogą maści, tabletki, a także – w zależności od stopnia zaawansowania świerzbu u psa – antybiotyki i iniekcje podskórne.
Uzupełnieniem leczenia powinny być leki przeciwświądowe, które uśmierzą ten nieprzyjemny aspekt obecności pasożyta u psa. Czas trwania leczenia świerzbu u psa to zazwyczaj około 1 – 1,5 miesiąca.
Świerzb u psa – co jeszcze warto wiedzieć
Jeśli u psa zdiagnozowany zostanie świerzb, warto pamiętać, że może się on potencjalnie łatwo przenieść także na inne zwierzęta, które mieszkają w tym samym domu. Miejsca, w których pies przebywa warto więc dokładnie odkazić, a samo zwierzę próbować odizolować od innych zwierząt domowych na czas leczenia.
